Tej zimy w Polsce mocno dało o sobie znać zagrożenie związane ze smogiem. Duże mrozy, długo zalegające niże i bezwietrzna pogoda spowodowały, że nad miastami rozpościerał się smog z niskiej emisji. Głównym źródłem zanieczyszczeń niskiej emisji, czyli zanieczyszczeń trafiających do powietrza na wysokości mniejszej niż 40 metrów, są domowe piece i kotły na paliwo stałe, spaliny samochodowe oraz średnie zakłady przemysłowe.
    Na terenie Unii Europejskiej Polska jest jednym z krajów, gdzie najczęściej występują przekroczenia dopuszczalnych limitów stężeń zanieczyszczeń powietrza – o czym wielokrotnie mieliśmy okazje słyszeć w komunikatach radiowych i telewizyjnych. Jako główne przyczyny takiego stanu wskazuje się:

  • spalanie paliwa stałego o niskich parametrach energetycznych,
  • oraz używanie do ogrzewania nieefektywnych energetycznie i wysokoemisyjnych kotłów.

    W Polsce regulacje prawne w odniesieniu do jakości paliw stałych pojawiły się w ostatnich dniach i jeszcze nie obowiązują. A jakie są wymagania dotyczące kotłów na paliwo stałe? Czy wymagania dotyczą wyłącznie umieszczania oznakowania CE?

    Zacznijmy od przypisania kotłów do właściwych unijnych dyrektyw nowego podejścia. Kocioł na paliwo stałe należy traktować jako maszynę według wymagań dyrektywy MD 2006/42/EC. Do oceny zgodności należałoby zastosować normę EN 303-5:2012 Kotły grzewcze - Część 5: Kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 500 kW - Terminologia, wymagania, badania i oznakowanie. Bezpieczeństwo elektryczne należy ocenić stosując normę EN 60204-1:2006+A1:2009+AC:2010 Bezpieczeństwo maszyn - Wyposażenie elektryczne maszyn - Część 1: Wymagania ogólne lub normę EN 60335-1:2012+A11:2014 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego - Bezpieczeństwo użytkowania - Część 1: Wymagania ogólne.
    Dodatkowo trzeba uwzględnić serię norm dotyczących czujników i układu sterowania. Oczywiście trzeba także pamiętać o wymaganiach dyrektywy EMC 2014/30/UE dotyczącej kompatybilności elektromagnetycznej oraz wymaganiach dyrektywy RoHS 2011/65/EC w sprawie substancji niebezpiecznych w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Według ww. dyrektyw ocena ryzyka jest obowiązkowym elementem oceny zgodności, jednak nie ma obowiązku wykonywania certyfikacji produktu.
    A co z wymaganiami dotyczącymi ekologiczności kotłów? W powiązaniu z dyrektywą ErP 2009/125/EC (ang. Energy related Products Directive) w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu mamy rozporządzenie UE 2015/1189  dla kotłów na paliwo stałeo mocy cieplnej 500 kW lub mniejszej. Przy czym jako kocioł na paliwo stałe należy traktować:

  1. urządzenie wyposażone w co najmniej jedno źródło ciepła na paliwo stałe,
  2. dostarczające ciepło do wodnego systemu centralnego ogrzewania w celu uzyskania i utrzymania temperatury w co najmniej jednym pomieszczeniu.

    W powiązaniu z dyrektywą LErP 2010/30/UE (ang. Labeling Energy related Products Directive) w odniesieniu do etykiet efektywności energetycznej mamy rozporządzenie UE 2015/1187  dla kotłów na paliwo stałe i zestawów zawierających kocioł na paliwo stałe o znamionowej mocy cieplnej 70 kW lub mniejszej, zawierające ogrzewacze dodatkowe, regulatory temperatury i urządzenia słoneczne.
    Wymagania ecodesign wynikające z rozporządzeń 2015/1189 i 2015/1187 stawiają wymagania odnośnie:

  • emisji zanieczyszczeń (patrz: tabela poniżej),
  • sezonowej efektywności grzewczej:
    • dla kotłów o nominalnej mocy grzewczej ≤ 20kW nie może być mniejsza niż 75%,
    • dla kotłów o nominalnej mocy grzewczej ≥20kW nie może być mniejsza niż 77%,
  • emisji tlenków azotu:
    • dla kotłów na biomasę – maksymalnie 200 mg/m3 ,
    • dla kotłów na paliwo stałe – maksymalnie 350 mg/m3 ,
  • oraz dokumentacji technicznej i informacji o produkcie dla klienta końcowego.

 

    Dla wyżej wymienionych wymagań ekoprojektu przewidziano długi okres przejściowy i dopiero od 1 stycznia 2020 roku przepisy te będą obowiązkowe. Należy zaznaczyć, że obecnie (tj.10-03-2018 r.) norma EN 303-5 nie widnieje na liście norm zharmonizowanych z rozporządzeniami z ecodesign wg. rozporządzeń 2015/1189 i 2015/1187.
    Dodatkowo w Polsce obowiązuje rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów poz.1690 z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe. Jako zestaw wymagań rozporządzenie przywołuje bezpośrednio normę EN 303-5. Rozporządzenie to należy stosować od
1 lipca 2018 r., a traci ono swoją moc z dniem 1 stycznia 2020 roku, czyli w dniu zakończenia okresu przejściowego dla ecodesign dla kotłów. Wskazana norma stawia wymagania odnośnie emisji tlenków węgla, substancji smolistych, pyłów oraz ustala wymagania odnośnie sprawności przy 30% i 100% mocy nominalnej. Norma EN 303-5 dzieli kotły na trzy klasy:

  • klasa 3 - najniższa, którą najczęściej spełniają kotły podajnikowe i część kotłów górno-dolnego i dolnego spalania,
  • klasa 4 -  średnia, którą spełniają kotły zasypowe dolnego spalania,
  • klasa 5 – najwyższa, którą spełniają kotły na pellet oraz kotły retortowe na węgiel.

    Tutaj pojawia się ciekawa sytuacja, ponieważ ekoprojekt nakreśla wymagania odnoście efektywności grzewczej i ograniczenia emisji tlenków azotu, czego nie znajdziemy w polskim rozporządzeniu MRiF p.1690 przywołującym normę EN 303-5.
    Nie bez znaczenia jest także jakość paliwa, które w instrukcji wskazał producent, a które zapewne było użyte do wykonania badań i testów. Bywa tak, że w celu spełnienia wymagań producent zastosował absurdalnie wysokie parametry paliwa, które nie jest dostępne lub osiągalne cenowo na rynku.
    Istnieje zatem możliwość, że kocioł uzyska klasę 5 wg. normy EN 303-5 i spełni wymagania polskiego rozporządzenia, a jednocześnie nie spełnieni wymagań ecodesign wg. 2015/1189 i 2015/1187. W kontekście opisanych zawiłości przepisów, łatwo wyobrazić sobie jakie trudności ze zrozumieniem sytuacji może odczuwać klient końcowy. Klient, który zgodnie z założeniami ekoprojektu według dyrektywy LErP powinien otrzymać od producenta ujednoliconą prostą informację na temat parametrów technicznych kupowanego kotła.
 

Autor: Piotr R. Gajos
Product Compliance Engineer